Cukrzyca ciążowa definiuje się jakojakikolwiek stopień nietolerancji glukozy z początkiem lub pierwszym rozpoznaniem w czasie ciąży'.
Częstość jej występowania wzrasta i wynosi ok. 1 na 5 ciąż teraz dotkniętych [BMJ, 2014]. Nieleczona cukrzyca ciążowa może mieć poważne negatywne skutki dla zdrowia matki i rozwijającego się płodu.
W tym artykule przyjrzymy się czynnikom ryzyka, cechom klinicznym i postępowaniu w przypadku cukrzycy ciążowej.
Patofizjologia i czynniki ryzyka
Cukrzyca ciążowa występuje, gdy organizm nie jest w stanie wyprodukować wystarczającej ilości krwi. insulina aby zaspokoić potrzeby ciąży. Insulina jest hormonem, który promuje wychwyt glukozy z krwi i jej późniejsze magazynowanie w postaci glikogenu.
W czasie ciąży występuje postępująca insulinooporność. Oznacza to, że w odpowiedzi na normalny poziom glukozy we krwi potrzebna jest większa ilość insuliny. Średnio zapotrzebowanie na insulinę wzrasta o 30% podczas ciąży.
Kobieta z graniczną rezerwą trzustkową (Tabela 1) nie jest w stanie odpowiedzieć na zwiększone zapotrzebowanie na insulinę, co skutkuje przejściowy hiperglikemia. Po ciąży insulinooporność spada, a hiperglikemia zwykle ustępuje.
| Tabela 1: Czynniki ryzyka słabej rezerwy trzustkowej |
| BMI >30 |
| Azjatyckie pochodzenie etniczne |
| Wcześniejsza cukrzyca ciążowa |
| Krewny 1. stopnia z cukrzycą |
| Zespół policystycznych jajników |
| Poprzednie dziecko z makrosomią (>4,5 kg) |
Ryc. 1 - Insulina zwiększa wychwyt glukozy z krążenia. W ciąży wzrasta insulinooporność, a zapotrzebowanie na insulinę wzrasta o około 30%
Cechy kliniczne
Większość kobiet z graniczną rezerwą trzustkową będzie bezobjawowyi nie będzie wykazywać objawów cukrzycy ciążowej.
Jeśli występuje, cechy kliniczne są zwykle takie same jak w przypadku innych postaci cukrzycy - tj. wielomocz, polidypsja i zmęczenie.
Powikłania cukrzycy ciążowej u płodu
W czasie ciąży glukoza jest transportowana przez łożysko, ale insulina nie. Może to powodować hiperglikemię u płodu, jeśli w krążeniu matki występuje wysoki poziom glukozy. Następnie płód zwiększy swój własny poziom insuliny, aby to zrekompensować; hiperinsulinemia.
Insulina jest hormonem, który ma podobną strukturę do promotorów wzrostu i dlatego powoduje:
- Makrosomia - Może to powodować komplikacje podczas porodu, takie jak dystocja barkowa, utrudniony/opóźniony poród i/lub wyższy odsetek porodów instrumentalnych.
- Organomegalia (szczególnie kardiomegalia)
- Erytropoeza (powodująca policytemię)
- Wielowodzie
- Zwiększony odsetek porodów przedwczesnych
Po porodzie płód nadal ma wysoki poziom insuliny, ale nie otrzymuje już glukozy od matki. Powoduje to zwiększone ryzyko hipoglikemia - dlatego ważne jest regularne karmienie.
Ponadto wysoki poziom insuliny może powodować zmniejszenie fosfolipidy płucneco z kolei zmniejsza produkcję surfaktantu u płodu. Surfaktant działa w celu zmniejszenia napięcia powierzchniowego w pęcherzykach płucnych (wspomagając w ten sposób wymianę gazową), a dzieci te są narażone na przemijający tachypnoea noworodka.
Dochodzenia
Głównym badaniem w kierunku cukrzycy ciążowej jest doustny test tolerancji glukozy (OGTT). W tym teście mierzy się stężenie glukozy w osoczu na czczo, a następnie podaje 75 g napoju glukozowego - z powtórnym pomiarem stężenia glukozy w osoczu po 2 godzinach.
| GDM rozpoznaje się, jeśli: |
|
W Wielkiej Brytanii doustny test tolerancji glukozy jest oferowany w:
- Rezerwacja - w przypadku wcześniejszej cukrzycy ciążowej.
- 24-28 tydzień ciąży - jeśli występują czynniki ryzyka (Tabela 1) lub w przypadku wcześniejszej cukrzycy ciążowej.
- W dowolnym momencie ciąży - jeśli glikozuria 2+ w jednym przypadku lub 1+ w dwóch przypadkach. Alternatywnie można przeprowadzić monitorowanie poziomu cukru we krwi przed i po posiłku.
Zarządzanie
Celem leczenia jest zapewnienie dobrej kontroli glikemii przez cały okres ciąży. Porady dotyczące stylu życia należy udzielić informacji na temat diety i ćwiczeń fizycznych, ponieważ czasami może to być wystarczające. Pomiary stężenia glukozy we krwi włośniczkowej należy wykonywać cztery razy dziennie.
Leczenie cukrzycy ciążowej polega na dokładnym monitorowaniu i kontrolowaniu stężenia glukozy we krwi. Leki stosowane w celu obniżenia poziomu glukozy we krwi obejmują:
- Metformina - odpowiedni dla kobiet w ciąży i karmiących piersią.
- Glibenklamid - Stosowany, jeśli metformina nie jest tolerowana (często z powodu działań niepożądanych ze strony przewodu pokarmowego), a insulina została odstawiona.
- Insulina
- Należy rozważyć rozpoczęcie leczenia w momencie rozpoznania, jeśli stężenie glukozy na czczo wynosi >7,0 mmol/l.
- Lub wprowadzić w późniejszym okresie ciąży, jeśli
- (i) stężenie glukozy przed posiłkiem > 6,0 mmol/l
- (ii) stężenie glukozy po posiłku >7,5 mmol/l
- (iii) AC płodu (obwód brzucha) >95. centyla
W Wielkiej Brytanii opieka położnicza nad pacjentką z cukrzycą ciążową obejmuje prowadzony przez konsultanta przez cały okres ciąży. Dodatkowe skany wzrostu należy wykonać w 28, 32 i 36 tygodniu, aby monitorować powikłania cukrzycy ciążowej (np. przyspieszenie lub duży wzrost, wielowodzie).
Celem powinno być dostarczenie 37 do 38 tygodni jeśli są w trakcie leczenia. Zaleca się rozważenie porodu (indukcja porodu lub cesarskie cięcie) przed 40 tygodniem i 6 dniem, jeśli występuje cukrzyca ciążowa leczona dietą.
Ryc. 2 - Dziecko płci żeńskiej (35,5 tygodnia ciąży) z makrosomią i pucołowatą twarzą typową dla cukrzycy ciążowej trzy dni po porodzie.
Opieka poporodowa
Wszystkie leki przeciwcukrzycowe należy odstawić natychmiast po porodzie. Przed wypisem należy zmierzyć poziom glukozy we krwi, aby sprawdzić, czy powrócił on do normalnego poziomu.
Około 6-13 tygodnia po porodzie, a test glukozy na czczo jest zalecane. Jeśli wynik jest prawidłowy, należy oferować coroczne badania ze względu na zwiększone ryzyko rozwoju cukrzycy w przyszłości (50% matek z cukrzycą ciążową zachoruje na cukrzycę typu 2 w późniejszym życiu).
W kolejnych ciążach OGTT powinien być oferowany podczas rezerwacji i w 24-28 tygodniu ciąży.
Polish 
English 
French 
German 
Portuguese 
Spanish