Torbiele i guzy jajników

An torbiel jajnika to wypełniony płynem worek wewnątrz jajnika. Są one powszechne; szczególnie u pacjentek przed menopauzą, u których łagodne, fizjologiczne torbiele dominują przez cały cykl menstruacyjny.

Zgodnie z ogólną zasadą, kobiety zgłaszające się z małymi torbielami nie powinny budzić niepokoju, chyba że występują u nich objawy, a ich ustąpienie jest często potwierdzane podczas skanowania po kilku tygodniach (często zgodnie z protokołami oddziałowymi ze skanowaniem po 12 tygodniach lub trzech cyklach menstruacyjnych).

Oczywistą obawą pacjentek z guzami jajnika jest obecność nowotworu złośliwego. Wskaźnik ryzyka nowotworu złośliwego (RMI) jest narzędziem stosowanym w praktyce do określenia prawdopodobieństwa jego wystąpienia, co pozwala na segregację i skierowanie do ośrodka onkologicznego w celu leczenia, zgodnie ze wskazaniami.

Rak jajnika jest główną przyczyną zgonów z powodu nowotworów ginekologicznych w Wielkiej Brytanii. Stanowi on około 2 procent wszystkich przypadków raka, a ponad połowa z nich diagnozowana jest u kobiet w wieku 65 lat i starszych.

W tym artykule przyjrzymy się czynnikom ryzyka, cechom klinicznym i postępowaniu w przypadku torbieli i guzów jajnika

Czynniki ryzyka

Uważa się, że rak jajnika wywodzi się z podrażnienie nabłonka powierzchniowego podczas owulacji. Dlatego im więcej owulacji ma miejsce, tym większe ryzyko rozwoju nowotworu złośliwego:

Istnieje również genetyczny raka jajnika, przy czym szczególnie ważny jest wywiad rodzinny. Należy rozpoznać kilka dziedzicznych mutacji genetycznych:

• BRCA1 I 2 - Mutacje te zwiększają ryzyko raka piersi i jajnika. Ryzyko raka jajnika wynosi aż 46% w wieku 70 lat w rodzinach BRCA1 pozytywnych i 12% w BRCA2. U tych pacjentek można wykonać profilaktyczną obustronną salpingooforektomię, jednak nie eliminuje to całkowicie ryzyka rozwoju nowotworu złośliwego.
• Dziedziczny rak jelita grubego niezwiązany z polipowatością (zespół Lynch II) - Jest to rzadki zespół z powiązanym zwiększonym ryzykiem rozwoju raka jelita grubego i endometrium. Wiąże się on również z dożywotnim ryzykiem zachorowania na raka jajnika wynoszącym około 12%.

Autor: Tessssa13 [CC BY-SA 4.0], za pośrednictwem Wikimedia Commons

Ryc. 1 - Obecność genów BRCA1 lub 2 znacznie zwiększa ryzyko zachorowania na raka jajnika.

Cechy kliniczne

Cechy kliniczne torbieli i guzów jajnika mogą się różnić w zależności od wielkości i rodzaju występującej patologii. Typowe objawy obejmują:

• Incydentalne i bezobjawowe - wykryte podczas skanowania z innych powodów, np. ciąży.
• Przewlekły ból - może rozwinąć się wtórnie do nacisku na pęcherz lub jelita, powodując również częstotliwość lub zaparcia.
  • Może również objawiać się dyspareunią lub cyklicznym bólem u pacjentek z endometriozą, u których rozwinęły się torbiele czekoladowe.
• Ostry ból - u tych pacjentów może wystąpić krwawienie do torbieli, jej pęknięcie lub skręcenie.
• Krwawienie z pochwy.

Podczas zbierania wywiadu od pacjentek należy pamiętać, że objawy raka jajnika są często niejasne, co powoduje opóźnienia w diagnozie i zgłaszanie się do specjalistów z zaawansowaną chorobą. Dlatego nigdy nie należy ignorować pacjentek po menopauzie z niespecyficznymi objawami ginekologicznymi lub żołądkowo-jelitowymi. Zapytaj konkretnie o:

• Wzdęcia
• Zmiana nawyków jelitowych
• Zmiana częstotliwości oddawania moczu
• Utrata masy ciała
• Zespół jelita drażliwego
• Krwawienie z pochwy

Podczas badania ważne jest, aby reanimować wstrząśniętego pacjenta, u którego mogło dojść do pęknięcia lub skręcenia torbieli. Następnie należy poszukać mas brzusznych wychodzących z miednicy i wodobrzusza. Zbadaj miednicę pod kątem wydzieliny lub krwawienia, mas przydatków i pobudzenia szyjki macicy.

Torbiele jajników

Klasyfikacja

Guzy jajnika można podzielić na nienowotworowy (brak potencjału złośliwego) i nowotworowy (zdolność do złośliwienia).

• Zwykła torbiel jajnika to taka, która zawiera tylko płyn.
• Złożona torbiel jajnika to taka, która nie jest prosta! Może być nieregularna i może zawierać materiał stały, krew lub mieć przegrody lub unaczynienie.

Poniżej znajduje się tabela opisująca kategoryzację łagodnych torbieli jajnika.

Zarządzanie

Kobiety przed menopauzą:

• Badanie CA125 nie jest konieczne w przypadku rozpoznania zwykłej torbieli jajnika w badaniu ultrasonograficznym. CA125 może zostać podniesiony przez wszystko, co podrażnia otrzewną, więc w okresie przedmenopauzalnym istnieje wiele łagodnych czynników powodujących wzrost.
• Dehydrogenaza mleczanowa, alfafetoproteina i hCG powinny być mierzone u wszystkich kobiet poniżej 40 roku życia ze względu na możliwość wystąpienia guzów zarodkowych.
• Ponownie zbadać torbiel po 6 tygodniach. Jeśli torbiel utrzymuje się, należy monitorować ją za pomocą USG i CA125 co 3-6 miesięcy i obliczyć RMI.
• Jeśli utrzymuje się lub przekracza 5 cm, należy rozważyć laparoskopową cystektomię lub ooforektomię.

Kobiety po menopauzie:

• Niski RMI (poniżej 25): obserwacja przez 1 rok za pomocą USG i CA125, jeśli mniej niż 5 cm.
• Umiarkowane RMI (25-250): obustronne wycięcie jajników i w przypadku stwierdzenia nowotworu złośliwego wymagana jest ocena stopnia zaawansowania (z operacją uzupełniającą histerektomii, omentektomii +/- limfadenektomii).
• Wysoki wskaźnik RMI (ponad 250): skierowanie na laparotomię etapową

Rak jajnika

Cechy kliniczne raka jajnika są niespecyficzne, a u większości pacjentek występują choroba w późnym stadium. Najczęściej są one podtypu nabłonkowego:

• Poważny gruczolakorak torbielowaty - charakteryzujący się ciałami Psammoma.
• Torbielakogruczolakorak śluzowy - charakteryzuje się wakuolami mucynowymi.

Wszystkie pacjentki z podejrzeniem raka jajnika powinny mieć wykonane podstawowe badania krwi, w tym FBC, U&E, LFT i albuminy. W Wielkiej Brytanii NICE zaleca badanie jamy brzusznej i USG miednicy dla mas miednicy, na podstawie których można obliczyć RMI.

W przypadkach potwierdzonego raka należy wykonać prześwietlenie klatki piersiowej i tomografię komputerową jamy brzusznej/miednicy w celu inscenizacja i cele przedoperacyjne.

Zarządzanie

• Chirurgia - laparotomia etapowa u pacjentów z wysokim RMI z próbą usunięcia guza.
• Chemioterapia uzupełniająca - zalecana u wszystkich pacjentów z wyjątkiem tych z wczesną chorobą o niskim stopniu zaawansowania i wykorzystuje związki na bazie platyny.
• Kontynuacja - Obejmuje badanie kliniczne i monitorowanie poziomu CA125 przez 5 lat z coraz dłuższymi odstępami między wizytami w zależności od ryzyka nawrotu.